Μετά την καταδίκη και τον θάνατο του Σωκράτη ο Πλάτωνας γεμάτος έκπληξη και θλίψη με σπασμένες φτερούγες των ονείρων του με χαμένη την πιο αγαπημένη του φιλία στεκόταν μόνος μπροστά στα συντρίμμια όλων εκείνων που άλλοτε φλόγιζαν τη νιότη του και δυσκολευόταν να πιστέψει τούτο το αναπάντεχο χτύπημα. Τον καιρό της τυραννίας των Τριάκοντα είχε ξαναδοθεί με όλη του τη δύναμη στον Σωκράτη που τα λόγια και η ζωή του φανέρωναν πως υπήρχε ακόμα λογική και δικαιοσύνη.
Πίστευε στην ανάσταση και στο πεπρωμένο της Αθήνας με την δημοκρατία που ήταν πρόθυμος να την αγκαλιάσει και ας είχε δολοφονήσει τον Σωκράτη. Αυτή η δημοκρατία που με έναν <<έξυπνο>> δημαγωγό έσπασε την ιερή φιλία, στην οποία ο Πλάτωνας κατάφευγε σαν να ήταν ένα άσυλο δικαιοσύνης και πίστης. Τι να έκανε λοιπόν εκεί;
Ο Πλάτωνας δεν πίστευε καθόλου στον κίνδυνο. Δεν είχε όμως να κάνει τίποτα στην Αθήνα. Ήθελε να φύγει. Ο Ευκλείδης, που τον είχε συναναστραφεί τόσο πολύ και που εξάλλου ο Πλάτωνας τον συμπάθησε πιο γρήγορα από κάθε άλλον, θα ανταποκριθεί σε αυτόν τον ευσεβή πόθο. Το καλύτερο λοιπόν για τον Πλάτωνα ήταν να πάει στα Μέγαρα.
Τα πρώτα χρόνια, μετά τον θάνατο του Σωκράτη, μέσα στη σκέψη του Πλάτωνα έγινε μια γόνιμη δουλειά. Ίσως να είχε κάνει τον απολογισμό της ζωής του και της αθηναϊκής πολιτικής, ίσως να είχε εγκαταλείψει τα όνειρά του για πολιτική δράση και ίσως να είχε θελήσει να στραφεί σε μιαν άλλη μορφή αποστολής και είχε συλλάβει τη γενική ιδέα και τις κύριες γραμμές της σειράς αυτής των περίφημων διαλόγων που αφιερωθούν εξολοκλήρου στον φίλο του. Η σκέψη του ακολούθησε την ίδια καμπύλη των ταξιδιών του. Τον ξεμάκρυνε πρώτα από την Αθήνα για να τον ξαναγυρίσει σε αυτή, όταν πια είχε αποκτήσει πιο καθαρή αντίληψη για το έργο που τον περίμενε εκεί
Σιγά σιγά, καθώς η καρδιά και το πνεύμα του πειθαρχούσαν και γαλήνευαν, η ανησυχία του καταστάλαζε μέσα σ΄ένα φως θαμπωτικό. Ρίχτηκε λοιπόν αμέσως στη δουλειά και ευθύς η Αθήνα θαμπώθηκε μπροστά σε αυτά τα πεζά δράματα που διαδέχονταν το ένα το άλλο δίχως διακοπή. Με ποια σειρά έγινε η σύνθεσή τους και με ποια σειρά δημοσιεύτηκαν οι πρώτοι τούτοι διάλογοι –πρωτόλουβοι καρποί μιας λογοτεχνικής παραγωγής που έμελλε να βαστάξει πενήντα ολόκληρα χρόνια- οι κριτικοί παραδέχονται πως δεν είναι σε θέση ακόμα να το καθορίσουν. Πάντως ένα είναι βέβαιο, πως η Απολογία του Σωκράτη αποτελεί την λογική εισαγωγή όλης της ομάδας διαλόγων. Εκεί η Δικαιοσύνη φοράει τα καλά της και στολισμένη με την ελληνική γλώσσα παρελαύνει ακόμα και σήμερα για όποιον θέλει να σπαταλήσει λίγο χρόνο και να διαβάσει την Απολογία.
Είχε καταλήξει στην απόφαση να αποφεύγει την αγορά, τις συγκεντρώσεις της και τις πολιτικές της φαγωμάρες και να βυθιστεί σε ένα φαινομενικό <<θάνατο>> περνώντας τον καιρό του σε μια γωνία ψιλοκουβεντιάζοντας με δύο ή τρεις εφήβους. Ετοιμαζόταν να συγκεντρώσει γύρω του την αληθινή εταιρία, στην οποία θα μπορούσε να στηρίξει την μόνη σωτήρια πολιτική: δηλαδή μιαν ομάδα από ανθρώπους αποφασιστικούς και ενθουσιώδεις, που θα τους προετοίμαζε για το ευγενικό έργο της ανασυγκρότησης της πολιτείας πάνω στα βάθρα της δικαιοσύνης.
Η εγκατάσταση των βάσεων αυτών αποτελούσε στην σκέψη του , όπως και στη σκέψη του Σωκράτη, το έργο μιας επιστήμης, της επιστήμης. Η κυρίαρχη αυτή επιστήμη, στην οποία συγκλίνουν ως προς την τελείωσή τους και τον σκοπό τους όλες οι άλλες μαθήσεις, είναι επιστήμη του Καλού, ταυτόχρονα ατομική και ομαδική ηθική, με το σωστό της όνομα Πολιτική Επιστήμη. Στον Γοργία η γνώση τούτη χαρακτηρίζεται ως το αντίθετο της ρητορικής, που είναι η δολερή της παραποίηση και που σφυρηλατήθηκε από τους σοφιστές για χρήση των πολιτικάντηδων. Η γνώση τούτη δεν πηγάζει από την ρουτίνα από την μνήμη και την εικασία, αλλά από την απόδειξη. Μπορεί να βασίζεται σε εκείνο που υποστηρίζει, αλλά προχωρεί με ορισμούς, αποδείξεις και συμπεράσματα και συναρμολογεί όλα τούτα <<με σιδερένιους και διαμαντένιους κρίκους>>.
Ο Πλάτωνας δεν σκέφτεται ούτε στιγμή να εγκαταστήσει με τη βία τη βασιλεία της φιλοσοφίας σε αυτή την ίδια την Αθήνα του. Έγραψε τον Κρίτωνα για να αποδείξει κατά τον σωκρατικό τρόπο και να κηρύξει με τη φωνή του Σωκράτη τον απόλυτο σεβασμό στους νόμους της πατρίδας. Αν λοιπόν μια μέρα ήθελε να μεταρρυθμίσει τη δημόσια ζωή, έπρεπε πρώτα να μεταπλάσει τις διάνοιες, να τις προσανατολίσει προς ένα σταθερό πόλο και να αναδημιουργήσει μέσα τους την ιδέα, την ακαταμάχητη αγάπη της αλήθειας.
Πως όμως μεταπλάθονται οι διάνοιες και ποιος θα ήταν αυτός ο σταθερός πόλος έλξης; Ο σταθερός πόλος έλξη ήταν η ίδια η Ακαδημία που ήταν το πλέον εύφορο έδαφος για ανάλυση ιδεών που αναβαθμιζόντουσαν σύμφωνα με τις δημοκρατικές μεθόδους. Και πράγματι όταν άνθρωποι που έχουν τον αυτόν σκοπό συζητάνε, η δημοκρατία προσφέρει μια πιο σφαιρική εικόνα λόγω της ετερότητας των συμμετεχόντων. Εκεί παίρνει αξία και η διαφορετικότητα και όχι στην διαφωνία. Για την μετάπλαση λοιπόν των διανοιών χρειάζεται και ο κατάλληλος στίβος μάχης και προπάντων η θέληση για να γίνει αυτό. Δεν γίνεται να μην αλλάζουμε τίποτα και να περιμένουμε να αλλάξει η κοινωνία (ο ορισμός της τρέλας από τον Einstein).
Και στις μέρες μας δεν γίνεται να παρανομούμε για να αλλάξουμε την κοινωνία ούτε να πράττουμε κακό για να εδραιώσουμε το καλό. Είναι άτοπο..
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου